Fotojournalistiek en Photoshop is geen ideale combinatie. De verleiding is groot en te makkelijk om wat aan de foto te veranderen. Zeker met AI. De geloofwaardigheid staat op het spel. Dus moeten fotograaf en beeldredacteur op de vingers gaan zitten.
Deze week publiceerde de Leeuwarder Courant een bewerkte foto bij een artikel over Terschelling. Het is het zoveelste voorbeeld waarbij een nieuwsfoto wordt bewerkt. De ene keer doet de fotograaf het, de andere keer de beeldredacteur. Zoals nu.
Roep om spannender beeld
De reden om een foto te bewerken is vaak om het beeld spannender te maken. Te zorgen dat het meer de aandacht trekt. De druk om de perfecte foto te hebben is groot. De praktijk vaak te weerbarstig. Het is verleidelijk om als je het moment net gemist hebt, twee beelden te combineren. Omdat het zo gebeurd had kunnen zijn.
Eén andere reden is om het beeld passend te maken aan de vormgeving. Of aan de sfeer van het verhaal. Even wat wegpoetsen omdat het wat afleidt. Of, zoals in het recente voorval bij de Leeuwarder Courant, er wat bij te maken omdat het anders niet lekker past.
Fotomanipulatie is journalistieke no-go
Voor een commerciële uitgave is het geen probleem. Dan gaat het meer om de illusie. Voor journalistieke fotografie is het absolute no-go.Een journalistieke foto vertelt een journalistiek verhaal. Net als de tekst dat doet. Die moet dus betrouwbaar zijn. De waarheid bestaat weliswaar niet, de foto mag niet liegen. Het is een weergave van de werkelijkheid en is te verifiëren.
De illustratie, want dat is de foto geworden na de bewerking, viel door de mand door de met AI bijverzonnen bebouwing. Maar er is ook lucht toegevoegd. Veel minder opvallend. De beeldredacteur verdedigt zich door te zeggen dat lucht lucht is en niets wezenlijks verandert aan de foto. Dat is uit journalistiek oogpunt onjuist. Je verzint er iets bij. En daarmee ondermijn je de betrouwbaarheid van de foto. Het maakt dan niet uit of het wel of niet met AI is gedaan. Het is het principe, de mentailteit.
Ook zonder AI geen beeldmanipulatie
Voor de hoofdredactie is het voorval een reden om de regels aan te scherpen. Nieuwsfoto’s mogen niet bewerkt worden met AI. Het zou al lang een regel moeten zijn dat aan nieuwsfoto’s niet gesleuteld wordt. Ieder zichzelf respecterend medium hanteert dat, net zoals de persbureaus en wedstrijden als de World Press Photo.
Bovendien legt de hoofdredactie de schuld min of meer bij AI. Maar het is niet belangrijk of het wel of niet met AI is gebeurd. Het gaat erom dat beeldredacteuren, vormgevers en fotojournalisten heel bewust zijn wat ze doen. Dat zodra ze de kloonstempel selecteren of op de knop generative fill drukken zich beseffen dat ze werkelijkheid geweld aan doen en dat dat een journalistieke doodzonde is. En dat ze dan maar een andere foto moeten kiezen, of de vormgeving moeten aanpassen.
Weersta de verleiding
De honger naar pakkend beeld is groter, de aandachtsspanne klein. Het moet direct tot de verbeelding spreken. Dat maakt het verleidelijk om wat aan te passen. Maar iedereen in de fotojournalistieke keten moet die verleiding kunnen weerstaan. Blijf van de kloonstempel af, verberg de optie om er iets bij te verzinnen. Het hoofddoel is namelijk een journalistiek verhaal vertellen. Dat kan prima zonder manipulatie in Photoshop of AI. Beter zelfs, want is het betrouwbaar en echt. En hoef je geen blunder te maken.
