Met het verwijderen van een voet in de foto, heeft fotojournalist Stepan Rudik weer de discussie aangezwengeld over wat wel en wat niet mag in de fotojurnalistiek. Rudik zelf zegt in een gesprek met GPD correspondent Olaf Koens dat het allemaal wel meevalt “Zo’n retouchering stelt niets voor, het is echt klein bier. Bovendien doet het niks wezenlijks af aan de essentie van de foto.” Inderdaad is de voet niet belangrijk voor de foto, maar het is toch de norm in journalistiek fotografie dat je geen beeldelementen naderhand verwijderd. Op zich is de World Press Photo hierin redelijk helder. In het reglement van World Press Photo staat immers dat je de inhoud van je foto niet veranderd. En dat doe je door een voet te verwijderen. In diezelfde paragraaf van het reglement staat dat je mag retoucheren binnen de in de beroepsgroep geaccepteerde normen. Dat laat wat ruimte toe, maar mijns inziens niet dat je een element weghaalt. Dat de jury Rudik daarom diskwalificeert lijkt mij dan ook logisch en de enige juiste stap.
Volgens Rudik zijn de regels echter onduidelijk: “Er staat nergens in het regelement opgegeven wat wel kan en wat niet“, zegt hij tegen Koens. Er staat inderdaad niet letterlijk dat je geen voet weg mag halen. Het lijkt mij voor een fotojournalist wel duidelijk dat je dat niet doet. En als je je afvraagt of het wel of niet mag, ben je al te ver gegaan, zoals persbureau WFA ook tegen haar fotografen zegt.
Op zich laat de World Press Photo wel veel toe. Meer dan je zou verwachten, en dan niet alleen bij portretten. Als je ziet wat Rudik allemaal met de foto heeft gedaan, is het een klein wonder dat de jury niet over alle andere veranderingen heeft. Want het is in mijn ogen best heftig wat de fotograaf allemaal gedaan heeft. De foto zoals die is ingezonden is slechts een klein deel van de oorspronkelijke foto. Ik heb niets tegen een uitsnede, maar dat je slechts 10% van je oorspronkelijke foto overhoudt, vind ik wel schokkend. Helemaal als je ziet dat het niet echt een snelle actie was. Rudik had makkelijk dichterbij kunnen komen en een echte close-up kunnen maken. Was hij gelijk van de voet af geweest waarschijnlijk. En anders had hij het wel kunnen doordrukken tot het niet meer opviel. Want ook daar is hij aardig heftig mee bezig geweest. Dat in combinatie met het omzetten naar zwart-wit is ook wel een beetje een smaakkwestie.
Rudik hoopt dat met het tonen van de originele en de bewerkte foto dat mensen niet denken dat hij “maar een beetje in het wilde weg heb zitten photoshoppen“. Bij mij bereikt hij eigenlijk het tegenovergestelde. Als je je foto zo sterk moet bewerken, kun je je afvragen of je bronbestand wel goed is. Had je niet beter een andere foto kunnen maken, of moet je geen andere foto selecteren en deze laten voor wat het is? Met de manier waarop Rudik de foto bewerkt heeft kun je ook afvragen of het nog wel een foto is, en geen illustratie. Eigenlijk ben ik meer geschokt door de uitsnijding en de zwart-witomzetting dan door het verwijderen van de voet. Dat is inderdaad vergeleken met de rest klein bier.
Ik zag het vanmiddag en mijn eerste gedachte, niet gehinderd door enige kennis van fotografie, was: huh, heeft ie voor die close up hand die hele foto moeten maken? Had ‘ie toch makkelijk ook nog wat andere kunnen maken, zonder voet, en gewoon wat dichterbij? Inderdaad, geen prijs waard dus, het ‘bronbestand’ was niet goed.
Schrik eigenlijk nu wel van het feit dat hij met de gemaakte uitsnede ook nog eens 90% van de foto heeft weggegooid, dit wist ik nog niet. Ook de term retoucheren zoals we deze anoloog in de doka weleens toepasten is dit in dit geval wel heel erg breed toegepast, of moet ik smal zeggen? Digitale “verslappingen” zie je helaas veel voorbijkomen, onder amateurs die zich helemaal het leplazerus rijden voor een bepaalde foto en zich laten meesleuren in bijvoorbeeld de HDR hype. Dan denk ik ook, had dan tekenaar geworden. Het is ook weleens moeilijk om het anologe denken erin te houden als je daar niet meer mee werkt. Als je op RAW schiet bijvoorbeeld dan zit alles er wel in maar zie je het nog niet als je deze bestanden opent en dan zijn mensen al heel snel geneigd om flink aan de schuiven te trekken, persoonlijk vind ik dat je foto dan gewoon mislukt is en het een straf is dat dit zo is, dan had je maar beter moeten weten en neem ik in mijn geval mijn verlies voor lief en gaat het bestand linea directa de prullenbak in, en dat helpt in mijn geval wel, de volgende keer denk ik twee keer na eer ik bijvoorbeeld een keertje belichtings fout dreig te maken. Voor mijn creatievere werk pas ik dit ook gewoon toe, als de lichtomstandigheden op een bepaald moment van dag mij zo tegenwerken dat ik met een bijvoorbeeld een model op locatie sta en die zich rot gaat vervelen omdat ik bijvoorbeeld moet wachten op een wolk die voor het felle zonnetje dient te schuiven, dan is het maar zo en de voldoening bij thuiskomst is dan ook trouwens velen malen groter en dan denk ik, dit was het wachten weer dik waard !
Ik zou nu niet graag in de schoenen willen staan van de World Press Photo-organisatie. Want hoe moet je het reglement zo schrijven dat ook in dit photoshoptijdperk de integriteit en waarheidsgehalte van het beeld overeind blijft. Het komt allemaal door de digitale revolutie dat fotografen hun handen niet meer van de muis af kunnen houden: er kan geshopt worden, dus MOET er geshopt worden…
Aloys Ginjaar