Eind vorig jaar verscheen het boek ‘Indonesiers in Holland’ met foto’s van Leonard Freed. Freed fotografeerde in de periode 1958-1962 de Indo’s en Molukkers die Indonesië moesten verlaten. Het is een bijzondere serie foto’s over een bewogen tijd. Vaak wordt beweerd dat de stroom immigranten uit het voormalig Nederlands-Indië een toonbeeld is van perfecte integratie. Ook Freed zag vooral iets positiefs, hij meende dat er een nieuw ras Nederlanders zonder raciale gevoelens zal opgroeien. De waarheid bleek weerbarstiger. Zowel over de integratie als over een Nederland zonder raciale gevoelens (ook ten tijde van de vluchtelingenstroom) kun je vragen stellen. Dan hebben we het nog niet over de ontvangst van de Indo’s en Molukkers, door Freed ongelukkig op één hoop gegooid, in Nederland.
De afgelopen jaren is veel geschreven over de problematiek, al dan niet kritisch terugkijkend. Bij Freed vind je nauwelijks een spoor van kritiek. Hij lijkt het met een positieve bril te bekijken. De foto’s laten een bevolkingsgroep zien die misschien wat onwennig haar best doet om verder te gaan met het leven in het nieuwe land. We zien meisjes lachen naar de vrouwen in klederdracht, een Moluks jongetje in de sneeuw, Indische jongens flirten met Hollandse meisjes, een vrouw die haar was doet in een van de opvangkampen en een priester die een familie van harte welkom heet. Alleen op een foto uit Middelburg voel je wat spanning tussen de Nederlanders en de nieuwkomers. Voor de rest is vooral pais en vree. Ja, je ziet aan de foto’s dat ze zich moeten aanpassen en dat de leefomstandigheden niet optimaal waren, maar de boodschap is toch positief gekleurd.Dat maakt de serie wel interessant, omdat we nu weten dat de komst naar Nederland en het verblijf in Nederland niet zonder slag of stoten is gegaan. Heel erg welkom waren de vluchtelingen ook niet.
In het boek zie je ook de achterkanten van de foto’s, waarop dikwijls de bijschriften zijn te lezen. Die vertellen vrij sec wat er op de foto te zien is, zonder oordeel of context. Ze lijken te contrasteren met de foto’s, die wel degelijk een betrokkenheid van de fotograaf met zijn onderwerp laten zien. Je wordt gedwongen anders naar de foto’s te kijken en het te plaatsen in de juiste tijd.
Het boek geeft een andere kijk op de komst van de Indo’s en Molukkers naar Nederland. Het is ook een van de weinige fotodocumenten van deze gebeurtenis. Vanaf vandaag zijn de foto’s tot en met 3 oktober 2010 ook te zien in het Tropenmuseum, bij de tentoonstelling met de treffende titel Enkele reis Holland. Het Tropenmuseum probeert ook nog te achterhalen wie de personen op de foto’s zijn, want dat heeft Freed niet genoteerd. Speciaal daarvoor is er een pagina op Flickr geopend, waar de foto’s te zien zijn.
Indonesiers in Holland
1958-1962
Foto’s: Leonard Freed
Tekst: Lizzy van Leeuwen, Erik Vroons
Samenstelling: Lisa van Beek
Engels en Nederlands
Vormgeving: Floor Wesseling
Uitgever: Uitgeverij d’Jonge Hond
104 pagina’s, 17x24cm, gebonden, zwart-wit
ISBN 978-90-89101-50-1
Prijs: € 22,50
