Na de nominaties is het altijd weer gissen wie er met de Zilveren Camera vandoor zou gaan. Is het de serie van Robin Lonkhuijsen over de tramaanslag, of het krachtige portret dat Linelle Deunk maakte van Astrid Holleeder? Zij werden als grote kanshebber gezien en terecht. Maar de Zilveren Camera is de Zilveren Camera niet als de jury met een verrassende uitslag komt. En zo wint Eddy van Wessel als outsider de Zilveren Camera 2019.
Eddy van Wessel, Het Laatste Bolwerk, 2019.
De harde kern van IS heeft zich in maart 2019 verschanst in Baghuz, een klein stadje op de grens van Irak en Syrië. Het gaat er in de strijd tussen IS en de buitenlandse (VS) coalitie en de SDF (Syrian Defence Forces) hard aan toe. De nog resterende IS-bevolking bevindt zich tussen de frontlinies, en tijdens de strijd komt er een exodus op gang van ongeveer 60.000 IS-aanhangers en gewonde strijders, waaronder veel van buitenlandse afkomst. Zij worden overgebracht naar onder meer het Syrische Al Hol-kamp, waar zich een nieuwe IS-samenleving vormt. Baghuz (Syrië), maart 2019
Voor Van Wessel is het derde keer dat hij de hoofdprijs in ontvangst mag nemen. Evenzoveel keer maakte hij een zwart-wit serie over een langlopend conflict en evenzoveel keer is het onverwacht dat Van Wessel de prijs wint. Niet dat zijn foto’s niet zo sterk zouden zijn, integendeel, maar omdat zijn series over onderwerpen gaat die vaak vergeten worden. De serie waarmee Van Wessel dit jaar wint gaat over het laatste bolwerk van IS-aanhangers op de grens van Irak en Syrië. De strijders liggen onder zwaar vuur van de Amerikanen en de Syrian Defence Force. Waar IS een aantal jaren veel in het nieuws is, is dat in 2019 veel minder prominent. Het ging dan vooral of de Nederlandse regering wel of niet de Syrië-gangers moest laten terugkeren naar Nederland. De strijd is desondanks nog altijd belangrijk. Zeker nu de Amerikanen zich hebben teruggetrokken en de Koerdische medestrijders aan hun lot overlaten. Het is kortom een conflict met vele verhalen en kanten dat veel invloed heeft in de hele wereld. De kracht van Van Wessel is dat hij dat doorheeft en daar altijd weer sterke series weet te maken. Een menselijk verhaal, wat dieper gaat dan een simpele registratie en dat met veel toewijding en betrokkenheid is gefotografeerd.
Het juryrapport noemt de serie dan ook “Een overweldigende serie met dystopische beelden van een uittocht door een woestijn, waarbij het onderscheid tussen slachtoffer en dader minder voor de hand liggend is dan een simpel goed en kwaad. De serie is ook bijzonder sterk ge-edit: elk beeld draagt iets bij aan het geheel, en neemt de kijker mee naar een wereld die ver afstaat van de gemiddelde burger in Nederland.” Daar kan ik mij helemaal bij aansluiten. Van Wessel laat zien wat fotojournalistiek kan, laat zich niet leiden door een agenda en heeft een beeldtaal die aanspreekt. Al was ik voorbereid dat de jury met een niet voor de hand liggende winnaar zou komen, zag ik niet aankomen dat juist de serie van Wessel de verrassing zijn. Wat mij betreft helemaal terecht. Laat het een inspiratie zijn om meer van dit soort belangrijke verhalen te vertellen.
Naast de hoofdwinnaar zijn ook de winnaars bekend gemaakt voor de Paul Petersprijs, de prijs voor sociaal geëngageerde fotografie, en de prijs voor Storytelling voor journalistieke verhalen waarbij geëxperimenteerd wordt met vorm en verbeelding. Niet geheel onverwacht en geheel terecht is de prijs voor de Storytelling gegaan naar Ilvy Njiokiktjien voor haar project Born Free. Ook zij weet een onderwerp dat niet meer zo in de belangstelling staat maar nog altijd relevant is op een pakkende wijze in beeld te brengen. Jarenlang heeft Njiokiktjien gewerkt aan het project over de generatie die is opgegroeid na de vrijlating van Nelson Mandela. Het is een verhaal met heel veel kanten en lagen, Njiokiktjien heeft een goede vorm gevonden om daar helderheid in te krijgen. De jury van de prijs voor Storytelling roemt de maker om haar journalistieke talent en de manier waarop zij allerlei soorten media en vertelvormen goed weet in te zetten.
Sabine van Welchem heeft de Paul Petersprijs gewonnen voor de serie In de ban van Hilmano. Zij volgde Hilmano en Iris in hun leven van liefde, drugs, ruzie en verslaving. Een intiem gefotografeerde serie over een nog altijd dagelijks probleem. De jury is helder over haar oordeel: “De fotograaf is zó dichtbij en weet dit alles zo precies te vangen, dat je de problematiek duidelijk voelt en de afstand tot het onderwerp wegvalt. Hieruit spreekt voor de jury de enorme compassie van de fotograaf. Bovendien is het prachtig gefotografeerd.”
Tijdens de avond is ook de prijs uitgereikt voor de Sportfoto van het jaar. De winnaar, Marcel van Hoorn die Mathieu van der Poel na het winnen van de Amstel Gold Race liggend op de straat heeft gefotografeerd, was al eerder bekend gemaakt. Het is een sterke foto op alle vlakken.