Hoogopgeleid en slecht betaald. Zie hier een zeer beknopte samenvatting van de gemiddelde freelancer die voor de media werkt. Dat blijkt uit het onderzoek Monitor Freelancers en Media 2015 dat gehouden is onder de leden van Dupho, FLA, NVJ, BNO, Lira en Pictoright. Echt een verrassende conclusie is dat niet, andere onderzoeken hebben dat ook al aangetoond. Toch biedt het rapport een goed inzicht in het werk en inkomen van de freelancer vandaag de dag.
Een van de opvallende zaken is dat van de 1300 deelnemers die meededen, het grote deel dat uiteindelijk afhaakte dat deed op het moment dat de financiële vragen aan bod kwamen. Is het een pijnpunt? Een kwart van de freelancers is min of meer gedwongen zelfstandig, vijf procent wil eigenlijk in loondienst. Veel verdient de freelancer niet, het gemiddelde belastbaar inkomen is 23.162 euro. Ten opzichte van 2013, toen een vergelijkend onderzoek werd gehouden, was dat nog 27.139 euro. Ook geen vetpot, de daling is helaas significant. Schrikbarend is dat bijna de helft van de freelancers zegt niet rond te komen en dat veertig procent afhankelijk is van het inkomen van de partner. De zelfstandigenaftrek blijkt hard nodig, negentig procent zegt die te gebruiken en dan nog is het inkomen laag. Het lage inkomen blijkt een belangrijke reden om zich niet te verzekeren tegen ziekte, arbeidsongeschiktheid of werkloosheid.
Fotografen slecht betaald
Interessant is om te zien hoe de tarieven zich ontwikkelen. Ten opzichte van 2014 dalen alleen de betaling per pagina (negen procent) en de betaling per foto (dertien procent) significant. De fotograaf ziet de prijs per foto dalen van 79 euro in 2014 tot 69 euro in 2015. Voor de fotojournalist pakt het nog slechter uit. Het gemiddelde tarief per foto in 2015 is slechts 38 euro, in 2014 was dat 49 euro en in 2008 nog 84 euro. Met zulke tarieven een fatsoenlijk inkomen genereren is haast ondoenlijk. Je moet je ook afvragen hoe de tariefdaling tot stand komt. Is de fotograaf niet meer overtuigd van zichzelf? Is hij bang voor de concurrentie of wil de opdrachtgever echt niet meer betalen? Nieuw is de trend overigens niet, bij het vorig onderzoek was het ook al zichtbaar. Wat helaas niet goed naar voren komt is of fotografen nog steeds vooral per foto afrekenen, of dat ze nu vooral per uur of per opdracht factureren. Die tarifering blijkt stabiel. Ook onduidelijk is of de prijs per foto gaat over archieffoto’s of over foto’s die in opdracht zijn gemaakt. Het is voor fotografen die per foto factureren sowieso slim om uit te rekenen hoeveel tijd men kwijt is voor het maken van die foto, inclusief het bewerken en reizen en hoeveel foto’s je moet maken voor een fatsoenlijk inkomen. Zelf werk ik daarom steeds vaker met een opdracht- of uurprijs.
Een gunstige ontwikkeling is dat er steeds meer betaald wordt voor online gebruik. Het lijkt erop dat men begint in te zien dat de content voor internet ook waarde heeft en het niet meer alleen draait om geprinte media-uitingen. Ondanks de over het algemeen zorgwekkende ontwikkelingen rond het inkomen blijkt het merendeel van de freelancers positief over de toekomst. Dat is maar goed ook, want alleen met een positieve houding kom je verder.
Verrassend zijn de resultaten als het gaat om het auteursrecht. Ruim een kwart vindt het auteursrecht niet zo of helemaal niet belangrijk, de helft maakt zelden tot nooit afspraken over het auteursrecht. Dertig procent draagt het auteursrecht over aan de opdrachtgever, de helft exploiteert het werk zelf.
Kansen
Gaat het al met al slecht met de freelancer in de media? Dat kun je zeker niet stellen. Uit het onderzoek blijkt ook dat de helft zegt dat ze redelijk tot uitstekend rond kunnen komen van het inkomen. Er zijn zeker ook positieve ontwikkelingen, zoals de al genoemde betaling voor online gebruik. Online blijft nog altijd groeien, dus daar liggen kansen. Ik denk dat het rapport vooral aanleiding is om eens na te denken over je eigen bedrijfsvoering.
