Voetbal is oorlog, maar voetbal verenigt ook. Althans, volgens de vele sprekers tijdens de presentatie van het boek Africa United is het vooral het laatste. Voetbal is belangrijk voor Afrika en dat in Zuid-Afrika het WK voetbal dit jaar plaats vindt, is belangrijk voor het continent. Of zoals Guy Berger, hoofd van de School of Journalism and Media Studies van de Rhodes University in Zuid-Afrika, zegt: “Zuid-Afrika is het podium, Afrika is het theater en iedereen moet door het theater om bij het podium te komenâ€.
Het vandaag gepresenteerde boek moet laten zien hoe belangrijk voetbal is in Afrika én dat Afrika meer is dan “vechtende mensen en dansende mensen, maar een continent met gewoon mensenâ€, zoals Berger het verwoordt. Het boek wordt in Nederland uitgegeven, maar is gemaakt door (foto)journalisten uit Afrika. Daarmee moet Africa United meer zijn dan een boek over voetbal. Het is vooral een project om de lokale journalistiek te steunen. Een reden voor onder andere World Press Photo en Lokaal Mondiaal mee te werken aan Twenty Ten, waarvan het boek deel uitmaakt.
De organisaties hebben de lokale fotografen en journalisten geholpen met het uitvoeren van de projecten en ze getraind. Er zijn in Afrika te weinig opleidingsmogelijkheden volgens Berger, daarom is het goed dat organisaties als World Press Photo meehelpen. Andere problemen voor de Afrikaanse journalistiek zijn volgens Berger dat veel Afrikaanse landen slechte wetten hebben voor (foto)journalisten en dat de Afrikaanse journalistiek nog geen goed verdienmodel heeft. Het project helpt daarbij volgens hem.
Fotojournalist Andrew Esiebo, een van de deelnemers aan het project, hoopt ook dat de mogelijkheden voor de fotojournalistiek in Afrika verbeterd gaat worden. Een van de problemen die hij ondervindt is onder andere traag internet. Goed internet is een noodzaak, zegt ook de Nederlandse fotojournalist Chris de Bode, mede-samensteller van het boek en een van de trainers. Voor Chris is het belangrijk dat de Afrikaanse fotojournalisten zelf leren hun verhalen te vertellen. Zodat niet steeds witmannen, zoals dagvoorzitter Barbara Barend de Westerse journalisten noemt, ingevlogen moeten worden. Het is voor Westerse fotojournalisten ook moeilijk om in korte tijd de essentie van een probleem te vangen. Dat verhaal kan beter door een lokale journalist worden verteld.
Bovendien hebben de Afrikaanse journalisten weer hele nieuwe invalshoeken op een bekend verhaal. “Verhalen die ik niet verzonnen zou hebbenâ€, zegt Marc Broere, hoofdredacteur van Lokaal Mondiaal en mede-samensteller van het boek. Maar verhalen voor Nederlandse kranten door Afrikaanse journalisten laten schrijven is weer een utopie, zegt Volkskrant hoofdredacteur Pieter Broertjes. De Afrikaanse journalisten schrijven niet in de Westerse taal. Bovendien missen ze het Nederlandse perspectief op het verhaal en verbazen lokale journalisten zich minder over bepaalde alledaagse zaken, zo vult het panel aan. Samenwerken met lokale journalisten en ze helpen, dat ziet Broertjes wel zitten. “Maar waarom zullen we Nederlandse journalisten werkeloos maken om Afrikaanse journalisten aan het werk te helpen?†vraagt hij zich af.
Gebruik maken van lokale fotojournalisten zou wel goed kunnen werken, denkt Marc Broere. Ook Chris de Bode hoopt dat dat vaker gaat gebeuren. “Ik hoop dat mijn rol in Afrika een stuk minder wordt. Dan kan ik een glitterpak aantrekken en ontzettend mooi voor jullie gaan zingen hier in de Arenaâ€, besluit hij, verwijzend naar de Toppers. Maar voor het zover is, moet er nog veel gebeuren in de Afrikaanse (foto)journalistiek. Het project Twenty Ten werkt er hard aan. Door middel van het boek, maar ook door de website Road to 2010 waar de verhalen staan. Al gedurende de aanloop naar het WK werken de Afrikaanse fotografen en journalisten aan hun verhalen en ook tijdens de wedstrijden zullen veel deelnemers aan het project hun bijdrage leveren. Met eigen verhalen, die een ander Afrika laten zien. Dat is ons beloofd. Het is volgens de sprekers nu de beurt aan Afrika!
