Een onschuldige man is doodgeschoten, dus echt trots is Burhan Ozbilici niet dat de foto gewonnen heeft. Hij is wel blij dat hij gewonnen heeft. Niet per se voor hemzelf, maar omdat Ozbilici goede onafhankelijke journalistiek wil vertegenwoordigen en daar in is geslaagd. Het zijn woorden die hij vaak herhaalt en hij meent het uit de grond van zijn hart. Goede onafhankelijke journalistiek is belangrijk.
Het is enige dat Ozbilici zegt te zijn, een onafhankelijke journalist. Daarom bleef hij fotograferen toen de Turkse politieagent de Russische ambassadeur in koele bloede neerschoot. Daar is moed voor nodig, dat beseft hij zelf ook. Maar dat hoort bij journalistiek. Wegrennen was geen optie. “Dan was iedereen blij dat ik nog leefde, maar zouden mijn collega’s vragen waar de foto’s zijn,” zegt Ozbilici. Het was desalniettemin een hachelijk moment. Ozbilici probeert zo rustig mogelijk te blijven, analyseert de bewegingen van de shutter en probeert hem vooral niet te provoceren.
De fotojournalist stuurt de foto’s direct naar AP, die de beelden edit en verspreidt. In een mum van tijd gaat de foto de wereld rond. Het is misschien een klein incident, de hele wereld weet van de schietpartij. Het is ook AP die de serie, waar de winnende foto deel van uitmaakt, instuurt voor de World Press Photo. Ozbilici weet pas dat dat is gebeurd als bij hem de raw-beelden worden opgevraagd, deel van de strenge procedure die World Press Photo hanteert om de fotojournalistieke waarden te waarborgen.
Andrey Karlov, the Russian ambassador to Turkey, speaks at an art gallery before being shot by Mevlüt Mert Alt?nta?, left, in Ankara, Turkey. © Burhan Ozbilici, The Associated Press
Was je verbaasd dat je had gewonnen?
“Nee. Ik kon het wel een klein beetje voorspellen.”
Ja?
“Kijk, ik weet van heel veel dingen helemaal niets. Maar volgens mij ben ik goed als het gaat om journalistiek en de menselijke psychologie.”
Maar wat maakt jouw foto dan een goede foto?
“Het moment was cruciaal. Alleen een goede fotojournalist kan zo’n foto maken. Natuurlijk proberen veel mensen een foto te maken. Maar dat moment, die beweging, die uitsnede, alleen ik had die volgens mij. Voor de kwaliteit heb je een echte professional nodig.”
Waarom is dat belangrijk?
“Een echte professionele fotojournalist maakt de juiste beslissing. Die kiest de juiste plaats en het juiste moment, de juiste persoon. Het is niet zo makkelijk. Ik weet dat er een journalist was die van haar opdrachtgever een camera mee had gekregen. Zij renden weg en maakten geen foto. Als er niets bijzonders gebeurd, kun je min of meer wel een foto maken. Maar bij een belangrijk kritiek moment heb je een professional nodig.”
Niet dat vooraf bekend was dat de moord zou plaats vinden natuurlijk. Het zou eigenlijk een routineklus zijn, een simpele opening van een tentoonstelling in een kleine gallery. Ozbilici ging er heen omdat het toevallig op weg naar zijn huis was.
De jury zegt dat jouw foto de haat laat zien die in de wereld steeds groter wordt. Zie jij dat ook?
“Ik heb geen boodschap met mijn foto’s. In eerste plaats probeer ik het moment te vangen, om de geschiedenis vast te leggen. Het is aan anderen hoe zij de foto lezen. Als ze dat correct doen, ben ik blij. Als ze het willen misbruiken, dan kan het mij niet schelen. Het zal de waarheid niet veranderen. Ik wil alleen goede journalistiek bedrijven, dat is alles. De rest interesseert mij niet.”
Mevlüt Mert Alt?nta? shouts after shooting Andrey Karlov, the Russian ambassador to Turkey, at an art gallery in Ankara, Turkey. © Burhan Ozbilici, The Associated Press
Wat is goede fotojournalistiek voor jou?
“Goede journalistiek is het resultaat van een goede opleiding, het werken met goede mensen, een goede krant, televisiestation of radio en genoeg tijd besteden om het probleem te leren kennen. Je moet vrijheid hebben, je moet onafhankelijk zijn en eerlijk zijn. Wij zitten dicht bij humanitaire missies. Dit is onze manier om mensen in nood te helpen, zoals bij aardbevingen of wat dan ook. Wij kunnen veel doen.”
Ozbilici vertelt over zijn ervaring tijdens de aardbeving in Pakistan in 2005. Terwijl andere fotografen na een paar dagen weer weg gingen, bleef Ozbilici. In tegenstelling tot wat veel collega’s zeiden was het verhaal nog niet klaar. Na weken zag hij nog steeds slachtoffers weggedragen worden. Hij waardeert het verlangen van de meeste collega’s om snel weer weg te gaan dan ook niet. “Je verlaat de mensen,” zegt Ozbilici. Goede journalisten gaan door en trekken zich niets aan van de moeilijke omstandigheden. “Je moet vertrouwen hebben in je missie. Je hoeft niet religieus te zijn, geen vrome moslim of christen. Je moet vertrouwen dat als je iets goeds doet voor mensen in nood, de moeilijkheden minder zullen worden. Je moet het vertrouwen, proberen.”
Datzelfde gevoel had je ook bij de schietpartij in Turkije?
“Ja. Als je inziet hoe belangrijk je werk is, wordt het risico kleiner. Je voelt minder angst of minder kou.”
Opnieuw haalt Ozbilici zijn belevenissen in Pakistan aan. Op een gegeven moment ging hij zwemmen in het ijskoude water van de rivier. Toen een kolonel dat hoorde verklaarde die Ozbilici voor gek. “Ik ben niet gek,” antwoordt de fotograaf, “ik ben een journalist. Het is geen catastrofe. Ik kreeg even een kleine shock en daarna krijg je plezier. Ik genoot er ook echt van. Omdat ik wist dat de mensen ons nodig hadden.” De ene anekdote wordt opgevolgd door een andere. Nu over hoe hij de toenmalige president van Pakistan Musharraf weet te overtuigen om meer helikopters in te zetten om de slachtoffers te helpen. “Ik was blij dat ik de waarheid kon vertellen.”
Gallery goers cower after Mevlüt Mert Alt?nta? shot Andrey Karlov, the Russian ambassador to Turkey, at an art gallery in Ankara, Turkey. © Burhan Ozbilici, The Associated Press
Dat moet een goede journalist doen.
“Ja.”
Je vindt het belangrijk om dat te vertellen.
“Ja, ik wil bewijzen dat de wereld goede onafhankelijke journalistiek nodig heeft.”
Je noemt dat meerdere malen, ook tijdens de persconferentie. Waarom is dat zo belangrijk voor je?
“Omdat goede journalistiek is genegeerd de laatste jaren. Niet alleen in mijn eigen land, ook in Europa en Amerika. Je hebt nu meerdere soorten journalistiek, zoals internetjournalistiek en andere kanalen. Dat is goed en slecht. Ze denken nu veel te vaak dat bij goede journalistiek geen goede fotograaf hoort. Je kunt een foto maken met een mobieltje en dan hebben ze een foto. Ze willen geen geld uitgeven aan een goede professionele fotograaf. De wereld heeft ons nodig, de wereld heeft goede journalisten nodig. Goede journalisten in het algemeen, en fotojournalisten en cameramensen in het bijzonder.”
