Syrië, daar zou de winnende foto van de World Press Photo over gaan dacht men. De jury besloot anders en daar hebben ze erg goed aangedaan. Dat de foto van John Stanmeyer wint is niet alleen verrassend, het is ook een juiste keuze van de jury. In de eerste plaats omdat het gewoon een erg mooi beeld is. Een sterke compositie, een mooi verlichte scene en technisch goed uitgevoerd. Maar vooral omdat het een foto is die je aandacht trekt. Het is een beeld van de moderne tijd, waar mobiele communicatie een belangrijke rol speelt. Je gaat, of ik althans, vanzelf verhalen bedenken waar de foto over gaat, het zet je aan tot nadenken en dat is goed. Er is echter ook kritiek te horen op de keuze van de jury. Zonder bijschrift is de foto niet te begrijpen, zegt men. Begrijpelijke kritiek, maar tegelijk is die ook onterecht.
Goran Tomasevic, Serbia, Reuters
Een algemene opvatting is nog steeds dat een foto meer zegt dan duizend woorden, het is maar de vraag of dat ook echt zo is. Het klopt dat de foto van Stanmeyer niet gelijk laat zien dat het om vluchtelingen gaat, je weet eigenlijk niet eens wat ze nu precies aan het doen zijn. Welke foto laat echter wel in één keer zien wat er allemaal gebeurt en wat de context is? Zoals Jörg Colberg in een goede blogpost ook zegt, is het de vraag of een foto dat sowieso kan. Tekenend is dat tijdens de persconferentie een foto van Goran Tomasevic werd getoond. Een foto die laat zien hoe moedig oorlogsfotografen zijn en waar je nauwelijks kunt voorstellen hoe moeilijk het is om die te maken, zei juryvoorzitter Gary Knight tijdens de presentatie. “Maar kun je ook vertellen waar we eigenlijk naar kijken?” vroeg iemand in de zaal. Daarmee raakt hij de kern van het probleem.
Taslima Akhter, Bangladesh
Ook bij een van de gedoodverfde winnaars van de World Press Photo, de foto van Taslima Akhter, kun je je afvragen wat je nu precies ziet en waar het over gaat. Voor velen is die foto dé foto van de tragedie in de kledingfabriek in Bangladesh. Maar dat is alleen maar omdat we al weten dat die foto daar gemaakt is. De foto is verspreid in combinatie met het nieuwsbericht over de kledingfabriek. Als je gewoon droog naar de foto kijkt, zie je twee mensen die elkaar omarmen die tussen puin liggen. Aan de foto zelf kun je niet zien dat het in Bangladesh is, laat staan dat het om een ingestorte kledingfabriek gaat. Het kan net zo goed een aardbeving zijn, of een bomexplosie. We dénken dat de twee elkaar liefdevol omarmen, maar misschien houden ze elkaar alleen maar vast om tevergeefs te voorkomen dat er brokstukken op hun vallen.
John Stanmeyer, USA, VII for National Geographic
Daarentegen is de foto van Akhter wel een foto die directe emoties oproept, je voelt dat er geleden is. Dat er verdriet en ellende is. Het is tevens ook het “zwakke punt” van de foto en maakt des te meer dat de foto van Stanmeyer een terechte winnaar is. De foto van Akhter is heftig, je denkt even hoe verschrikkelijk het is en gaat weer verder. Bij Stanmeyer weet je dat nog helemaal niet. De foto dwingt je tot langer kijken. Je gaat je afvragen wat je ziet, wat de foto je wil vertellen. Je wordt nieuwsgierig naar de achtergrond, waardoor je je wel moet verdiepen en het bijschrift lezen. Pas dan pakt de foto je bij de strot. Op een subtiele manier heb je al veel meer nagedacht over de problematiek dan je zou denken. Wat in eerste instantie misschien lijkt als een groep mensen die een foto van een mooie avond maakt en dat wil delen met anderen via social media (ik maak maar even een associatie) blijkt een groep mensen te zijn die te maken heeft met een van de ergste scenario’s die je je als mens kunt voorstellen: op de vlucht, ontheemd en zonder contact met je familie en/of vrienden. Helemaal alleen op de wereld, ook al staan er anderen om je heen.
Al vanaf het begin migreren mensen, al dan niet gedwongen, op zoek naar een betere toekomst. Dat gaat nooit zonder pijn. Je moet er vaak veel voor achterlaten en je gaat een onzekerheid tegemoet. Van oudsher heeft de mens ook de behoefte om te communiceren. Ging dat vroeger met schilderingen op de muur, nu hebben we daar moderne telecommunicatie voor. De foto van Stanmeyer vertelt daarmee ook het nodige over de mensheid in het algemeen. Het is een foto met veel lagen, ook dat maakt het een goede winnaar.
Deze blog is ook gepubliceerd bij De Nieuwe Reporter.