Bij het fotoagentschap Noorhttp://archive.noorimages.com/ hebben ze een mooie compilatie staan in verband met Wereld Aids Dag. Het zijn dan ook niet de minste fotografen die daar aangesloten zijn. Ik weet niet of de diashow ook na vandaag nog op de site te zien is. Maar als je in het archief zoekt op hiv of aids, dan zie je veel mooie beelden. Wel heel veel uit de ontwikkelingslanden, terwijl aids en hiv ook in de westerse wereld zeker aanwezig is.
Een van de foto’s uit het fotoblog van Artsen Zonder Grenzen, die ik in een eerder bericht aanhaalde, is gemaakt door fotojournalist Brendan Bannon. De hele serie over leven met aids in Zimbabwe is te zien bij de Nederlandse afdeling van Artsen Zonder Grenzen. Mooie fotografie. Het is niet de eerste keer dat Bannon met de organisatie op stap is om het leven met aids te documenteren. In 2009 fotografeerde hij in Uganda en in 2008 legde hij de gevolgen van aids in Kenia vast. Het fijne van de foto’s is dat je niet alleen maar de ellende ziet, maar ook het gewone dagelijks leven. Want dat gaat namelijk ook gewoon door.
In 1982 werd de eerste hiv-besmetting in Nederland ontdekt, toen leidde een besmetting vrijwel zeker tot de dood. Dertig jaar later is het eerder een chronische ziekte geworden, althans in de Westerse wereld waar medicijnen ruimer ter beschikking staan dan in de minder ontwikkelde landen. Schrijver Erwin Kokkelkoren interviewde uit ieder jaar een persoon die dat jaar besmet is geraakt met hiv. Fotograaf Erik Smits maakte de portretfoto’s bij die verhalen. Het lijken gewoon willekeurige mensen, maar omdat je weet dat ze hiv-besmet zijn, hopen de makers dat je je gaat afvragen hoe je over aids denkt en wat je er van af weet. Het lijkt mij een erg mooi project. Volgend jaar verschijnt het boek en vanaf 8 december 2011 zijn de foto’s te zien op de gelijknamige expositie ‘De Tijd Daarna‘ in de Melkweg Galerie in Amsterdam.
Zoals ik zal jaren doe, besteed ik op 1 december aandacht aan Wereld Aids Dag. Het blijft nog steeds nodig om hier aandacht aan te besteden. Vandaar mijn kleine bijdrage, uiteraard in relatie met fotografie.
Een van de organisaties die vaak te maken hebben met aids-patiënten is Artsen Zonder Grenzen. Op hun fotoblog, die sowieso de moeite waard is om af en toe te kijken, staan dan ook enkele foto’s die met aids te maken hebben. Mooie fotografie, die misschien niet altijd een directe relatie met aids lijkt te hebben, maar die wel het verhaal vertelt.
Een bijzonder fraai project is Through Positive Eyes, mede geïnitieerd door fotograaf Gideon Mendel. Het idee is op zich niet bijster origineel, je geeft mensen een workshop fotografie en zij fotograferen dan zelf het dagelijks leven. Het doel erachter is lovenswaardig. Door middel van de foto’s moeten de HIV/AIDS patiënten het stigma en de vooroordelen wegnemen. Want die barrières slechten is het beste wapen in de strijd tegen de epidemie,volgens de initiatiefnemers. Door de fotoseries te combineren met video en audio worden mooie en aangrijpende verhalen verteld, zoals over Ilsa. Het project is nog niet afgelopen. Nadat Through Positive Eyes in Mexico Stad (2008), Rio de Janeiro (2009) en Johannesburg (2010) heeft gelopen, moet het worden voortgezet in Chennai, Kiev en New York. Het is de bedoeling dat behalve de site onder andere ook een boek verschijnt en dat tentoonstellingen wereldwijd te zien zijn.
Een wat meer wetenschappelijke, maar niet minder indrukwekkende, fotografische benadering van HIV/AIDS is te zien bij National Geographic. De fotoserie geeft een goed overzicht. Een groot aandeel van de foto’s is gemaakt door Karen Kasmauski, die de afgelopen tien jaar de wereld heeft rond gereisd om de gevolgen in beeld te brengen. Opvallend is dat Kasmauski de foto’s in zwart-wit op haar site heeft staan, terwijl National Geographic ze in kleur toont.
Een goed overzicht over de ontwikkeling van HIV/AIDS is ook te vinden bij LIFE. Daar zie je hoe snel de ziekte om zich heen heeft gegrepen. Ondenkbaar dat er door sommigen nu nog steeds zo luchtig over gedacht wordt.
Het tijdschrift Positive Aware vroeg aan lezers en anderen hoe het is om met HIV/AIDS te leven. Het leverde een behoorlijke verzameling foto’s op. Een deel van de foto’s is gepubliceerd in het tijdschrift, meer foto’s zijn te zien op de website A Day with HIV in America. Gewoon hele alledaagse plaatjes, die laten zien dat je weliswaar kunt leven met HIV, maar dat het alles behalve gewoon is.
Misschien is het fototechnisch allemaal niet zo heel sterk, de boodschap die Sönke Weiss wil laten zien met zijn serie bij AllAfrica is duidelijk genoeg. Weiss fotografeerde de afgelopen twee jaar met HIV besmette vrouwen in Congo en zuidelijk Afrika om erachter te komen hoe de vrouwen met HIV/AIDS omgaan. Het zijn zeker geen zielige vrouwen die je ziet en het zijn ook niet de bekende beelden van vermagerde patiënten.
Een van de meest bekende foto’s over AIDS is de foto van een aan de gevolgen van AIDS stervende David Kirby. De foto is vooral ook bekend geworden omdat Benetton het in 1992 gebruikte bij een campagne. De foto is gemaakt door Therese Frare en is slechts onderdeel van een serie over het hospice Pater Noster, waar Kirby zijn laatste dagen doorbracht. Bij Life vertelt Frare twintig jaar na het maken van de foto en de rest van de serie over haar motivatie. Die serie gaat niet alleen over David Kirby, maar ook over Peta, die Kirby bij Pater Noster verzorgde. Frare vindt het jammer dat voor de rest van de serie weinig aandacht is geweest: “In the end, the picture of David became the one image that was seen around the world, but there was so much more that I had tried to document with Peta, and the Kirbys, and the other people at Pater Noster. And all of that sort of got lost, and forgotten.” Het is een indrukwekkend verhaal, over een tijd dat AIDS nog onbekend was en waar vooroordelen hoogtij vierden. Helaas is dat laatste nog steeds niet voorbij. De foto zorgde wel voor wereldwijde aandacht. De kritiek dat Benetton de ellende misbruikte wuift de moeder van David Kirby weg: “We never had any reservations about allowing Benetton to use Therese’s photograph in that ad.“
Vandaag is het Wereld AIDS Dag, dat zal iedereen hopelijk weten. Voor mij betekent het dat ik weer een dag over AIDS ga loggen, uiteraard in relatie met de fotografie. Het is mijn kleine bijdrage om aandacht te genereren voor de ziekte en de gevolgen daarvan. David Campbell maakte in 2008 een interessante studie van de manier waarop AIDS/HIV in beeld is gebracht. The Visual Economy of HIV/AIDS, zoals de studie heet, richt zich met name op de journalistieke beeldvorming in Amerika en Engeland. Hij beschrijft de bijdragen in de media en het werk van enkele fotografen die projecten rond het thema hebben gedaan. Het is zeer zeker de moeite waard. Niet alleen uit fotografisch oogpunt.