Het komt niet vaak voor dat de juryvoorzitter van de World Press Photo openlijk toegeeft dat de winnende foto niet zijn keuze is. De voorzitter van dit jaar, Magnum fotograaf Stuart Franklin, doet dat wel. Hij wil transparant zijn, laten weten dat de jury niet unaniem is geweest in het oordeel. Franklin prijst tegelijk de foto om zijn waarde en heeft veel bewondering voor de moed van winnaar Burhan Ozbilici en vindt dat Ozbilici zich heroïsch heeft gedragen. Als dé winnende foto heeft Franklin morele bezwaren.
An Assassination in Turkey. © Burhan Ozbilici, The Associated Press
Foto’s waar de terroristische daad met de dader en slachtoffer te zien zijn versterken naar de mening van Ozbilici de boodschap van de terroristen. Dat is wat ze willen, zoveel mogelijk aandacht zegt Franklin. “Ik denk dat het helemaal goed was om de foto als hard nieuws te publiceren op dat moment. Maar ik heb moeite dat deze foto zo verheven wordt naar dit niveau. Kijk, ik heb respect voor het jurybesluit. Het was een stemming. Ik vind wel dat ik mijn mening naar buiten moest brengen omdat het leek alsof de jury unaniem was. Dat was niet zo. Er was veel discussie en sommigen waren het niet eens met deze keuze.”
Het is niet zo dat Franklin de foto niet de waarde van de foto ziet. Van de verschillende foto’s die hij gezien heeft van de gebeurtenis was dit de beste, de foto van Ozbilici vertelt het verhaal het beste. “Toen de foto voor het eerst werd gepubliceerd in december vond ik het een interessante foto. Maar ik hoef hem niet meer te zien, opgehangen over de hele wereld als de beste foto van het jaar. Dit is zo’n kwade, agressieve foto.” Zelf neigt Franklin meer naar foto’s met empathie, die je betrokken maakt bij andermans leven op een positieve manier.
They Are Slaughtering Us Like Animals. © Daniel Berehulak, for The New York Times
In het persbericht worden twee juryleden geciteerd die zeggen dat de foto de haat laat zien die wereldwijd lijkt toe te nemen. Laat de foto volgens jou niet zien wat er mis is in de wereld?
“Er is van alles mis in de wereld. Het hangt er vanaf van welk aspect van misgaan je praat. Je kunt ook praten over luchtverontreiniging of klimaatverandering. Iedereen heeft een eigen mening wat er mis gaat in de wereld. Mijn vriend Christian Ziegler van de Nature jury is veel meer geïnteresseerd in het verdwijnen van soorten en hun habitat dan in dat van ons.”
Desalniettemin neemt de haat wel toe, we zien het in Amerika maar ook in Nederland. Dat zien we niet echt terug in de foto’s van dit jaar.
“Er zijn altijd mensen aan het roepen en protesteren. Maar dat heb je overal. We hebben het gehad met Margaret Thatcher bijvoorbeeld. We hebben altijd een gezonde politieke oppositie gehad in Europa. Maar haat? Ik denk dat een van de grootste tragedies de dingen zijn die je niet kunt zien. De camera kan maar een paar dingen vastleggen. Als we hier als vrienden uit Nederland zitten en niet willen praten met die mensen daar omdat ze bijvoorbeeld uit Iran komen, dan kun je dat niet fotograferen. Maar die xenofobie is echt. Hetzelfde met seksuele voorkeur. Er zijn veel dingen die je niet kunt fotograferen.”
Rhino Wars. © Brent Stirton, Getty Images for National Geographic Magazine
Er zijn geen foto’s die dat toch op een manier kunnen laten zien?
“Die zijn er en we hebben ze ook gevonden. Maar niet op zo’n duidelijke manier als ik aangeef. Dat is erg moeilijk.”
Franklin is erg te spreken over het niveau van de winnaars dit jaar. Het is een goed jaar voor World Press Photo vindt hij. Zowel esthetisch als inhoudelijk is hij erg te spreken over de foto’s. “De serie uit de Oekraïne in de categorie Long Term Projects was heel erg sterk, mooi geschoten en vertelde een echt verhaal van leven in een conflictgebied. Het werk van Daniel Berehulak over de Filippijnen was geweldig. Het verhaal over de neushoorns van Brent Stirton, het was echt een heel goed jaar.” Tijdens de persconferentie haalt Franklin de serie van Stirton ook aan. Het is belangrijk dat World Press Photo natuur als categorie heeft.
Waarom vind je dat?
“ Het is niet alleen natuur, het gaat om de humaniteit. Hoe wij met de dieren omgaan is een teken van onze menselijkheid.”
Is het belangrijk dat World Press Photo niet alleen de tragedie en aanvallen laat zien bij de mensen, maar ook bij de natuur?
“Ik vind het belangrijk om meer aandacht te hebben voor de omgeving en onze planeet. Op meerdere plekken zijn we het aan het vernietigen. Over een aantal jaar zijn de neushoorns uitgestorven. We doen dat met veel grote zoogdieren, maar kijk eens naar plaatsen als Borneo. Daar vervangen we het grootste deel van de oorspronkelijke tropische regenwouden voor palmolie plantages. Als we het oerwoud verliezen, verliezen we zoveel. Het gaat niet alleen om het uitsterven van de soorten die van het oerwoud leven, maar ook voor ons zelf. Kijk eens naar de medicijnen die daar oorspronkelijk vandaan komen.”
Taking A Stand In Baton Rouge. © Jonathan Bachman, Thomson Reuters
Mensen moeten niet alleen naar de hoofdwinnaar kijken, maar ook naar de andere winnaars vindt Franklin: “De beroemde foto van de vrouw voor de robocops [de foto van Jonathan Bachman in Baton Rouge, red], dat is een buitengewone foto.” Hoe meer je van dit soort foto’s ziet, des te beter zegt hij. “World Press Photo als forum voor discussie, voor het praten over fotojournalistiek is cruciaal vind ik. We moeten betrokken zijn bij dit soort discussies.”
Bij de jury was dat dit jaar zeker het geval.
“Ja, absoluut. De jury stimuleerde zeker discussies. Maar in het algemeen, de World Press Photo is een instituut dat betrokken is bij het ondersteunen van fotojournalistiek op allerlei manieren. Ze scheiden het van tekst. We kijken naar foto’s en we proberen te begrijpen hoe foto’s werken, hoe ze communiceren. Dat is zo belangrijk, het geeft het waarde, een status.”
