Als je als bedrijf gratis aan fotomateriaal wil komen hoef je alleen maar een wedstrijd uit te schrijven waarbij de winnaars een publicatie met naamsvermelding krijgen. Voor de aardigheid kun je nog een reisje of een gadget cadeau doen, ook zonder zul je genoeg foto’s krijgen. Het hoeft echt niets te kosten, je krijgt zelfs het auteursrecht zonder problemen. Zoals de commercieel directeur van Landal Greenpark twittert bij zijn oproep om natuurfoto’s: “Jij gratis wknd Veluwe met gezin Ik mooie foto’s #winwin”. Win-win voor de bedrijven doorgaans.
Nu claimt Landal Greenpark niet direct het auteursrecht lijkt het*, wel worden de foto’s overal gebruikt. Dat doen ze geregeld, zegt de commercieel directeur zelfs. “Erg leuk voor beide partijen:-)” voegt hij eraan toe. Het is vooral leuk voor het bedrijf, dat heeft nu immers gratis beeldmateriaal waar ze anders voor moeten betalen. Ok, een weekendje weg is wel aardig maar niet meer dan dat. Waarschijnlijk doelt de directeur op het feit dat de maker zijn foto’s gepubliceerd ziet. Dat is inderdaad leuk, alleen levert het niets op. Ook niet als de naam vermeld wordt, wat vaak als een eer wordt gezien.
Toch komen de bedrijven daar prima mee weg. Fotografen geilen, zoals ik ook al schreef naar aanleiding van de oproep voor gratis foto’s door het Stadsarchief Rotterdam, erg op een publicatie. Helemaal als de naam erbij staat. Niet alleen hobbyisten trappen in de naamsvermelding, ook beroepsfotografen vinden naamsvermelding nog al eens belangrijker dan een vergoeding. Alsof dat ook maar één kruimeltje brood oplevert. Je kunt het bedrijven haast niet kwalijk nemen dat ze er gebruik van maken. Dat gaat soms ver, heel ver.
Zo heeft KLM sinds kort een fotowedstrijd onder de naam van hun reizigersblad: de Holland Herald Photo Competition. Het is natuurlijk goed om lezers te betrekken bij je merk en een fotowedstrijd is daar een goed middel voor. KLM gebruikt dat motief niet alleen om het blad te vullen, maar ook hun eigen fotodatabase. Als je meedoet sta je namelijk je auteursrecht inclusief alle eigendomsrechten af. Tegelijk ben je wel verantwoordelijk voor de rechten van derden. Het zou niet zo erg zijn als KLM daar iets tegenover zet, dat zou voor het bedrijf niet zo’n grote moeite zijn. Zoals gebruikelijk ontbreekt het daaraan.
De prijzen die je kunt winnen zijn een lachertje. De hoofdprijs is weliswaar een retourvlucht voor twee personen naar iedere lokatie die je maar wilt, KLM is blijkbaar zo arm dat je economy-class moet vliegen. Zo’n ticket kost KLM in wezen geen drol natuurlijk. De maandprijs is helemaal om te janken. Je wint dan een goodie-bag van KLM, een fotografie-gerelateerd item (dat kan dus ook een goedkoop geheugenkaartje zijn of een camerariem) en een dubbele pagina in het blad waarbij je mag vertellen hoe de foto tot stand gekomen is. ‘En natuurlijk ook je naamsvermelding’, staat er vrolijk bij. Let wel: voor je foto inclusief alle rechten – jij mag dus echt helemaal niets meer met de foto doen, ook niet op je website of facebook zetten – maak je káns op paar kleinigheden die je waarschijnlijk toch weggooit, en je naam in een blad. That’s it.
Het is natuurlijk te zot voor woorden dat grote organisaties zo aan hun materiaal komen en zich daar totaal niet voor schamen. Als jij een dienst van hun wilt moet je vaak dik betalen en steeds meer betalen. Zij op hun beurt willen helemaal niets betalen voor een dienst die zij af willen nemen. Dat is het principe van het kapitalisme, dat begrijp ik. Hier wordt het alleen wel flink misbruikt. ls je ziet hoeveel foto’s er al op de site van KLM staat, dan is de fotowedstrijd nu al een succes. Het zijn bovendien prima foto’s die KLM voor alle commerciële doeleinden kan en gaat gebruiken. Waarom zou zo’n bedrijf dan ook betalen voor fotografie als je het gratis kunt krijgen?
Fotografen die insturen verliezen al hun recht om te klagen over dalende tarieven. In al hun publicatiegeilheid doen ze immers net zo hard mee aan de daling. En dat gaat niet alleen op voor fotowedstrijden.
*[update 27-06-2014] Landal Greenpark krijgt wel degelijk het auteursrecht, zegt de commercieel directeur.
Ik kan mij er zo over opwinden dat ik meestal maar reageer met dat het inderdaad te zot voor woorden is. Leuk dat jij het wel eens goed ter spraken brengt. En je hebt helemaal gelijk met je conclusie: Fotografen die insturen verliezen al hun recht om te klagen over dalende tarieven.
Beste Bas,
Helaas moet ik je door ondervonden schade en schande gelijk geven. In het begin denk je inderdaad wauw en, gaaf! Mijn foto wordt gepubliceerd, maar hoe verder je komt des te erger ga je je aan dit soort praktijken ergeren. Het is mij wederom overkomen dat een partij van mijn diensten gebruik wou maken onder het mom van als je deze klus van 4 uur schieten (zonder uitzoeken en uitsnedes maken) doet omdat er geen budget voor is, dan krijg je in september de klus voor 2 volle dagen, om vervolgens niets meer te horen.
ik ga de rollen voor mijzelf omdraaien en ga in het vervolg zeggen “ik doe deze klus en daar stuur ik je een rekening voor en dat verrekenen we dan met de totaalfactuur voor de volgende klus”. Fotograferen is een creatief vak, dat moet je dus ook met je uren en facturen worden, helaas maar waar!!!
Goed geschreven stuk trouwens. groet Marco
VroegeVogels doet het op een vergelijkbare manier maar misschien nog slinkser: zet fijn AL je foto’s in je gallerie…
Natuurmonumenten spekt de database met de Foto van de Maand (die zomaar bij de lokale Rabobank kan komen te hangen – partners van NM). Het zou al een enorme stap voorwaarts zijn als ze zich gewoon aan een Creative Commons licentie zouden gaan houden. Dan weet je tenminste nog wat je weggeeft. Eigenlijk is het allemaal te amateuristisch voor woorden…