Het schaamrood stijgt me naar de kaken. Ik loop met een fabrieksarbeider naar de kledingfabriek waar ze werkzaam is. Ze kijkt naar mijn afritsbroek van Perry Sport en zegt dat ze in de fabriek onder andere die broeken maken. Nu weet ik wat ik voor die broek betaald heb en wat zij aan uurloon krijgt en dat is geen fijn gevoel.
Het is niet nieuw voor mij dat de arbeiders in de kledingindustrie doorgaans slecht betaald worden en onder slechte omstandigheden moeten werken. De confrontatie is toch wel even schrikken. Eind 2012 ben ik Cambodja voor de vakbond CNV Internationaal. Het is deel van een serie waarbij ik in vier continenten steeds twee vakbondsmensen een dag volg. De reis naar Cambodja hakt er in.
De beelden van rijen mensen die achter naaimachines zitten zijn mij bekend. Het met eigen ogen zien is een hele andere ervaring. Niet alleen omdat ik nu echt de houten bankjes zie waar ze op zitten, het geluid van alle machines is allesomvattend. Hoe kunnen mensen hier werken? Op andere afdelingen zie ik mensen zonder veel bescherming de naden spuiten, zware natte kleding met stenen voor de stonewashed spijkerbroeken worden met de hand uit grote trommels gehaald, mannen scheppen hout in grote ovens. En als ik langs de afdeling loop waar de chemie is opgeslagen gaat mijn huid jeuken. Het staat gewoon open en bloot. Dan ben ik nog in de betere fabrieken, want waar de omstandigheden echt slecht zijn word ik natuurlijk niet binnengelaten.
Ik schaam me, omdat ik rondloop met goedkope kleding van ketens als We, Perry Sport, Sting en H&M. De mensen die ik spreek drukken mij op het hart dat ik vooral kleding uit Cambodja moet blijven kopen. Want dan hebben ze tenminste werk. De druk is hoog, als het in Cambodja te duur wordt gaan de fabrieken gewoon naar een goedkoper land. Het probleem zit ook niet zozeer in dat de kleding in Cambodja wordt gemaakt, maar dat de arbeidsomstandigheden verkeerd zijn. Daar wil ik wat aan doen.
Thuisgekomen verdiep ik me wat meer in de materie en bezoek de website van de Fair Wear Foundation (FWF) en de Schone Kleren Campagne. Als liefhebber van buitensportkleding blijkt het vrij makkelijk te zijn om meer verantwoorde kleding te kopen. Geen North Face meer voor mij, maar wel Mammut, Vaude of Odlo bijvoorbeeld. Die laatste twee hebben ook nog mooie fietskleding, ideaal voor mij. Wat prijs betreft maakt het niet echt uit.
Ik ‘betrap’ me erop dat ik steeds vaker eerst het kledingmerk opzoek bij de FWF voor ik iets aanschaf. En als het merk niet is aangesloten, zoek ik op de website wat zij doen om de omstandigheden te verbeteren. De keus blijkt groter dan ik dacht. Het bij mountainbikers populaire merk Endura geeft een duidelijk statement. Of het echt allemaal klopt is voor mij moeilijk na te gaan, maar afgaand op hun uitingen krijgen ze mijn vertrouwen.
Meer moeite heb ik met mijn dagelijkse kleding. Winkels als H&M en Primark laat ik al links liggen. Het maakt het niet makkelijker om de door mij graag gedragen cargopants, ik vind die zijzakken nu eenmaal vreselijk handig, te vinden. Via Rank-a-brand kom ik uit bij G-Star en Jack Jones. Verre van ideaal nog, maar de weg is ingezet. Helemaal heilig ben ik natuurlijk niet. Ik draag nog te graag Adidas-schoenen en zal ook best eens wat kopen wat niet goed scoort. Maar bij alles wat ik koop zie ik mezelf weer lopen naast de kledingarbeider en denk ik aan haar en al de andere werkers in de kledingindustrie wereldwijd. En hoop dat mijn bijdrage hun helpt.
Wat goed dat je steeds bewuster kleding koopt. Het lijkt me heel indrukwekkend en confronterend, ter plekke een kledingfabriek zien. Zelf ben ik bijna 4 jaar geleden gestopt met fast fashion kopen toen ik op twitter de hashtag #fashionrevolution tegenkwam. Het voelt zó veel beter om kleding te dragen die door mensen zijn gemaakt die een eerlijk loon verdienen, van katoen waarvoor een boer niet in aanraking komt met chemicaliën, en waaraan geen kinderarbeid te pas komt. Hopelijk worden steeds meer mensen zich bewust van welke verandering zij in beweging kunnen zetten.
Inderdaad, kleding gemaakt onder goede omstandigheden draagt veel lekkerder.
Gored verhaal maar ook Bowie evening format dat he hiervhebt gebruikt
Mooi stuk. Je er bewust van zijn is al de grootste stap naar mijn mening.
Helemaal waar!
Erg interessant. Ik ken de beelden van de foto’s van Edward Burtynsky. Wil wel geloven dat echt zien inderdaad heel anders binnenkomt. Ik heb de Good On You app gedownload. Wat je helaas ziet is verschillen in waardering tussen de systemen. Dus verwarrend. Zo is Claudia Sträter aangesloten bij Fair Wear maar volgens Good On You doe ik er beter aan om te shoppen bij H&M omdat die hoger scoren op milieugebied dan Claudia Sträter (de een scoort ‘It’s a start’ en de ander ‘Not good enough’). Sträter scoort idd wel beter op werkomstandigheden dan H&M. Buitensportmerken als Odlo of Vaude zijn helaas niet opgenomen in die app. Er is ook nog een Ethical Fashion Guide te vinden op de site van een geloofsgemeenschap in Australië die heel uitgebreid is maar ook daar ontbreekt Odlo of Vaude.
Het is soms zeker verwarrend dat er meerdere systemen zijn. Fair Wear let in principe op de arbeidsomstandigheden. Dan kan het zijn dat een merk op milieu minder scoort. Het hangt ook af van hoe er gemeten wordt. Bij de Good On you app gaan ze uit van de rapporten die ze kunnen vinden voor zover ik het begrijp. Bij Fair Wear worden de fabrikanten door de organisatie zelf gemonitord. Dat geeft een ander resultaat wellicht. Het nadeel van Fair Wear is dat de fabrikant zich moet aansluiten en dat je een aardige winst moet maken (2,5 miljoen euro). Bij systemen als Good On You maakt het in principe niet uit hoe groot het bedrijf is om een rating te krijgen. Hetzelfde geldt volgens mij voor Rank-A-Brand. Daar zie ik ook wel eens afwijkingen ten opzichte van Fair Wear. Het is best interessant om daar eens in te duiken!
Wel jammer dat huitensportmerken als Odlo en Vaude niet meegenomen zijn door de door jouw aangehaalde beoordelingssystemen. Ben heel benieuwd hoe bijvoorbeeld Vaude scoort. Zij zeggen op hun site naast te werken aan goede werkomstandigheden ook zo groen mogelijk te willen produceren, zie het CSR-report.
Voor mij is het vooral belangrijk dat je je best doet om zo duurzaam mogelijke kleding koopt en kritisch blijft. Helemaal perfect zal het waarschijnlijk nooit zijn, maar alles helpt. De ene keer zullen de werkomstandigheden de doorslag geven om voor een bepaald merk te gaan, de andere keer wellicht het milieu of het niet-gebruik van dieren.
Engelbert Strauss is lid van de Fair Wear Foundation, en die hebben geweldig fijne broeken met enorm veel zakken. Nog betaalbaar ook. Kijk eens op hun website als je cargopants zoekt, Bas.
Ha Brecht, dank voor deze aanvulling. Ga er zeker naar kijken!