Wie kent het spelletje niet waarbij je in een kring staat en via fluisteren steeds zinnetje moet doorgeven. Aan het eind blijkt de zin veranderd te zijn, iedereen maakt steeds zijn eigen associatie bij wat hij hoort. Zo is het ook met foto’s. Ze worden volop gedeeld en iedereen interpreteert het anders en de foto’s gaan een eigen leven leiden. Eerder schreef ik al over het belang van de context, ook collega-fotograaf Gerrit de Heus heeft daarover een goed stuk geschreven. Zeker bij een vluchtig medium als Twitter, waar het lastig is om in 160 tekens de context of nuance aan te brengen, gaat het snel mis. Dat blijkt maar weer uit de foto van een vierjarig jongetje bij de grens tussen Syrië en Jordanië.
CNN-verslaggeefster Hala Gorani twitterde de foto van UNCHR-fotograaf Andrew Harper. Waar de laatste in de tweet schreef dat de jongen tijdelijk gescheiden was van zijn ouders, schreef Gorani dat het jongetje alleen door de woestijn was gelopen nadat hij was gescheiden van de familie tijdens hun vlucht. Dat laatste bericht werd volop gedeeld en al snel werd er schande gesproken over de situatie. Maar, zoals in het spelletje, klopte het verhaal niet helemaal meer. Open Newsroom heeft het een en ander uitgezocht en het blijkt dat het jongetje met een grote groep de woestijn is doorgetrokken. In die groep liep hij weliswaar niet meer direct bij zijn ouders, maar hij is zeker niet alleen de woestijn doorgetrokken.
“Pics, or it didn’t happen,” wordt vaak gezegd. Het voorbeeld bewijst maar weer dat een foto op zich geen bewijs is. Daarmee wil ik niet zeggen dat foto’s nooit de waarheid vertellen en dat je een foto nooit moet vertrouwen. Wel dat je altijd kritisch moet blijven en nagaan wat de foto je vertelt, wat de bron is en wat de verschillende belangen zijn. Zeker als het gaat om nieuwswaardige beelden. Iets meer nadenken en niet zomaar alles klakkeloos overnemen kan geen kwaad, dat geldt ook voor zichzelf serieus nemende media die zich daar steeds vaker aan lijken te bezondigen. Een belangrijke journalistieke regel is dat één bron geen bron is, een regel die je ook in het achterhoofd moet houden als je een krant leest of nieuwsfoto’s bekijkt.
Bovendien is de foto genomen door een medewerker van UNHCR. dus geen fotojournalist. Hier gaat het mis bij de onzorgvuldige beschrijving van de CNN verslaggeefster. Jammer is dat de fotojournalistiek door deze berichtgeving weer als onbetrouwbaar wordt weggezet. Terwijl er geen fotograaf aan te pas is gekomen.