De storm rond mijn besluit om te stoppen met nieuwsfotografie, en in het bijzonder met Novum, is nu een beetje geluwd. Aan de ene kant is dat fijn, ik kom weer meer aan werken toe. Aan de andere kant is het jammer, want het probleem is er nog steeds. Het is dan ook op zijn minst jammer dat de NVJ en de Fotografenfederatie om juridische redenen de artikelen waarin ze mij openbaar steunen en andere fotografen oproepen om mijn voorbeeld te volgen hebben teruggetrokken. Daarmee verlies ik weliswaar niet de steun van de verenigingen, het is wel lastiger om aandacht te krijgen voor het echte probleem: de belachelijk lage tarieven waarmee deals worden gesloten door de bureau’s (dat is echt niet alleen Novum. ANP en Hollandse Hoogte doen vrolijk mee). Andere redacties nemen die tarieven over, waardoor niet alleen fotografen die via persbureau’s werken de dupe worden, maar iedere fotograaf.
Door de aandacht die mijn besluit heeft gegenereerd hoop ik namelijk dat ik anderen aan het denken zet waarom ze fotograferen en tegen welke prijs (en voorwaarden). De tariefdalingen zijn ook zeker niet alleen van nu. In 2009 ontving ik een brief waarin mij werd medegedeeld dat vanwege de economische situatie de tarieven met 12% werden verlaagd. Helaas was dat geen leverancier die met me begaan was, maar een uitgever aan wie ik foto’s leverde. Het is de praktijk van alledag, maar dat betekent niet dat je er ook akkoord mee moet gaan. Als fotograaf ben je een ondernemer, de uitzondering in loondienst daargelaten. Zo moet je je ook gedragen, al is dat soms best wel lastig. Ook ik ben te lang door blijven gaan met het slikken van de prijzen die mij zijn opgelegd door het persbureau.
Maar je kunt er dus wat tegen doen, Arjan Dasselaar heeft daar een tijd geleden een goede blog over geschreven. En hij heeft gelijk. Onderhandelen hoort bij het spel en als je er niet uitkomt dan kun je altijd nog de samenwerking stoppen. Maar je moet als ondernemer niet zomaar de prijs slikken die je klant je oplegt. De vergelijking gaat een beetje mank, maar ik bepaal ook niet bij de bakker wat mijn prijs is. Natuurlijk kan ik een goedkopere bakker zoeken, maar als ik per se het brood van die ene bakker wil, moet ik gewoon de prijs betalen die hij rekent. Dat is niet erg, want ik wíl dat brood dan ook. Zo moet het met fotografie (en teksten, illustraties etc) ook zijn. Jij als maker staat voor een bepaalde kwaliteit, daar hangt een prijskaartje aan. Jouw prijskaartje. Als dat betekent dat ze een andere fotograaf kiezen omdat die goedkoper is, dan weet je ook dat het je klant blijkbaar niet om jouw specifieke kwaliteit te doen is, maar puur om de prijs. En daarop verlies je het uiteindelijk altijd.
Jan Banning citeerde in een reactie op het nu bij de NVJ verwijderde artikel een Belgische staalarbeider: “Als ge u gedraagt als een tapijt, wordt er over u gelopen.” Zo is het wel en Banning zelf is een voorbeeld van een fotograaf die door zijn eigen prijzen te hanteren goed kan leven. Zoals Hoo Gan Tan vandaag blogde: “Waardeer jezelf, waardeer je tijd, waardeer je werk, waardeer fotografie, waardeer de branche.” Kortom, sta voor wie je bent en wat je maakt. Dat gevoel is bij mij steeds sterker. Zonder fotograaf geen foto! De macht ligt bij de maker.
Wie inzicht wil hebben wat er zoal voor prijzen internationaal gezien betaald worden, moet zijn licht eens opsteken bij de onlangs gestarte blog Who Pays Photographers. Let daar ook op de voorwaarden die soms genoemd worden, zoals ‘Total loss of copyright’ bij AFP.
Bas, je hebt volkomen gelijk in deze actie tegen de belachelijke tarieven. Wel moet ik eerlijk bekennen dat ik reeds jaren geleden al mijn respect verloor in de fotografen die destijds voor Novum gingen werken. Toen al waren de tarieven daar belachelijk! Ik ben van mening dat een ieder die voor lage tarieven werkt dit mooie vak omzeep helpt. Voor diegene zeg ik ook ‘eigen schuld’ en hoop ik ergens dat zij niet meer aan het werk komen in de toekomst. Ik heb mijn ‘grens’ al jaren geleden gekozen en werk daarom journalistiek bijna niet meer. Ben op zoek gegaan naar opdracgtgevers die wel waardering hebben! Voor fotografen die leveren tegen een fooi zeg ik nogmaals dat een lange loopbaan er hopelijk niet inzit voor ze!
Hallo Bas,
ik ben benieuwd of je actie navolging heeft gekregen. Is er een uittocht van goeie fotografen aan de gang bij Novum? Waar gaan die nu heen? Ik vind het sterk dat je de lage tarieven aan de kaak stelt. My respect!
Maar je weet ook dat bedrijven als Novum en TMG er niet zijn voor de fotografen maar voor de aandeelhouders. Waarom een faire prijs betalen aan een fotograaf als je het beeld (weliswaar minder goed) ook voor veel minder kan krijgen? Dat komt ten goede aan de toch al krappe winstmarge.
Het is een harde economische les die wij fotografen vandaag de dag leren: als het aanbod de vraag verre overtreft zakt de prijs en vallen veel aanbieders om. Er zijn niet veel fotografen meer nodig om de huidige kranten en bladenmarkt te bedienen. Wanneer er dan een hoop wanhopigen op de markt zijn die zich aanbieden voor een schijntje heeft de rest het nakijken. De afnemer lacht in zijn vuistje, maar ook niet hard want de toekomst van de gedrukte media is twijfelachtig. Ik vraag me af of er over tien jaar nog een krant of weekblad is om je foto aan te verkopen.
Voor mij is de conclusie dat de fotograaf hetzelfde overkomt als de middenstander twintig of dertig jaar geleden. Een klein aantal specialisten zal het redden, net als een aantal goeie speciaalzaken in het middenstandvoorbeeld.
Plus de bijzonder getalenteerden. Zeg maar de Arnon Grunbergs van de fotografie. Die kunnen leven van boekverkoop, galeries en musea.
Maar voor het middensegment van de fotografen droogt de markt razendsnel op. van mijn klanten uit 2009 is 80% afgevallen.
Nog even over je opmerking over de andere bureau’s. je zegt dat Hollandse Hoogte vrolijk mee doet. Dit bureau heeft nou juist de samenwerking met Novum in 2008 gestopt vanwege de lage tarieven. Ok met het FD heeft HH de samenwerking gestopt vanwege de tarieven. Het ANP sprong er op in voor een veel lager tarief dan wat HH bood.
Natuurlijk dalen ook bij HH de tarieven. Dat is onontkoombaar, maar HH doet niet mee met de prijzenslag die leidt naar absolute bodemprijzen. Het gevolg is dat HH ook een markt behoudt die kwalitatief betere beelden zoekt en daar goed voor wil betalen.
met collegiale groet,
Bert Spiertz